Η μεταρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος στη Φινλανδία, δεν θα πετάξει στα σκουπίδια όλα τα μαθήματα.

Η μεταρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος στη Φινλανδία, δεν θα πετάξει στα σκουπίδια όλα τα μαθήματα.

25 Μαρτίου 2015

Συγγραφέας: Pasi Sahlberg Visiting Professor of Practice in Education, Graduate School of Education at Harvard University

https://theconversation.com/finlands-school-reforms-wont-scrap-subjects-altogether-39328

CΟι αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα που θα εισαχθούν στην Φινλανδία από το 2016 θα αφήσουν χρόνο για διδασκαλία στηριγμένη στα «φαινόμενα», σε όλα τα μαθήματα. Μια τέτοια αλλαγή προς αυτό τον τρόπο διδασκαλίας προκαλεί ήδη διχασμό στη Φινλανδία. Το σχέδιο της Φινλανδίας να αντικατασταθούν τα κλασικά σχολικά μαθήματα, όπως η ιστορία ή τα Αγγλικά με πιο πλατιά διαθεματικά «θέματα» ως μέρος μιας μείζονος εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης έχει προκαλέσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον, χάρις στο άρθρο του Ιντιπέντεντ μιας έγκυρης εφημερίδας του Ηνωμένου Βασιλείου (το έχουμε δημοσιεύσει μεταφρασμένο στμ).

Ας ηρεμήσουμε: παρά τις μεταρρυθμίσεις, τα σχολεία της Φινλαδίας θα συνεχίσουν να διδάσκουν μαθηματικά, ιστορία, τέχνες, μουσική κα άλλα μαθήματα στο μέλλον. Αλλά με τη νέα βασική σχολική μεταρρύθμιση, όλα τα παιδιά θα συμμετέχουν σε διαθεματικά σχέδια κατά τη διάρκεια ορισμένων περιόδων στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Στη διάρκειεα αυτών των περιόδων θα εξετάζουν πιο πλατιά θέματα, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, η κοινωνία και η κλιματική αλλαγή, τα 100 χρόνια από την ανεξαρτησία της Φινλανδίας, κάτι που θα εισαγάγει πολυ-επιστημονικά διδακτικά εργαλεία στις γλώσσες, στη γεωγραφία, στις φυσικές επιστήμες και στα οικονομικά.

ΕΕίναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε δύο θεμελιώδεις ιδιαιτερότητες του Φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος, προκειμένου να έχουμε όλη την εικόνα. Πρώτα, η διοίκηση της εκπαίδευσης είναι σε μεγάλο βαθμό αποκεντρωμένη, δίνοντας στους 320 δήμους της χώρας σημαντική ελευθερία προκειμένου να διευθετήσουν τα των σχολείων σύμφωνα με τις τοπικές συνθήκες. Η κεντρική κυβέρνηση εκδίδει τους νόμους, μοιράζει τη χρηματοδότηση των σχολείων και παρέχει ένα καθοδηγητικό πλαίσιο για το τι και πώς θα διδάσκουν τα σχολεία.

ΔΔεύτερο, το Εθνικό Πλαίσιο Αναλυτικού Προγράμματος (NationalCurriculumFramework) είναι ένα χαλαρό κοινό πλαίσιο που κατευθύνει το σχεδιασμό του αναλυτικού προγράμματος στο επίπεδο των δήμων και των σχολείων τους. Παρέχει στους εκπαιδευτικούς την ελευθερία να βρουν τους καλύτερους τρόπους προσφοράς καλής διδασκαλίας και μάθησης σε όλα τα παιδιά. Έτσι, η πρακτική διαφέρει από σχολείο σε σχολείο και συχνά προσαρμόζεται στις τοπικές ανάγκες και περιστάσεις.

Μάθηση στηριγμένη στο «φαινόμενο»

Η επόμενη μεγάλη μεταρρύθμιση που συμβαίνει στην Φινλανδία είναι η εισαγωγή ενός νέου Εθνικού Πλαισίου Αναλυτικού Προγράμματος (NCF) NationalCurriculumFramework, που θα τεθεί σε εφαρμογή τον Αύγουστο του 2016. Είναι ένα δεσμευτικό έγγραφο που θέτει τους γενικούς στόχους του σχολείου, περιγράφει τις αρχές της διδασκαλίας και της μάθησης και παρέχει οδηγίες για την ειδική εκπαίδευση, για την υγεία, για τις υποστηρικτικές υπηρεσίες και για την αξιολόγηση των μαθητών στα σχολεία. Η έννοια της διδασκαλίας «στηριγμένης στο φαινόμενο»-μια απομάκρυνση από τα «μαθήματα» προς διεπιστημονικά θέματα, θα έχει κεντρική θέση στο NCF.

Η ενσωμάτωση των διδακτικών αντικειμένων και η ολιστική προσέγγιση στη διδασκαλία και στη μάθηση, δεν είναι καινούργια πράγματα για τη Φινλανδία. Από το 1980 τα σχολεία της Φινλανδίας έχουν πειραματιστεί με την προσέγγιση αυτή και έχει γίνει μέρος της διδακτικής κουλτούρας σε πολλά Φινλανδικά σχολεία. Αυτή η νέα μεταρρύθμιση θα φέρει περισσότερες αλλαγές στους καθηγητές ειδικοτήτων των γυμνασίων οι οποίοι παραδοσιακά, εργάζονται μόνο στο ειδικό διδακτικό τους αντικείμενο, παρά όλοι μαζί με τους συναδέλφους τους στο σχολείο.

Τα σχολεία αποφασίζουν το πρόγραμμα

Αυτό που θα αλλάξει το 2016 είναι ότι όλα τα σχολεία για μαθητές από τα 7 ως τα 16 (Δημοτικό-Γυμνάσιο), πρέπει να έχουν τουλάχιστον μια παρατεταμένη περίοδο με πολυεπιστημονική, στηριγμένη στο «φαινόμενο» διδασκαλία, στο ετήσιο αναλυτικό τους πρόγραμμα. Η διάρκεια αυτής της περιόδου θα αποφασιστεί από τα ίδια τα σχολεία. Το Ελσίνκι, η πρωτεύουσα, με το μεγαλύτερο σχολικό σύστημα, αποφάσισε να ζητήσει δύο τέτοιες ετήσιες περιόδους που πρέπει να περιλαμβάνουν όλα τα διδακτικά αντικείμενα και όλους τους μαθητές σε κάθε σχολείο της πόλης.

Ένα σχολείο στο Ελσίνκι έχει ήδη διαμορφώσει τη διδασκαλία για μια διαθεματική περίοδο, άλλα σχολεία θα έχουν δύο ή περισσότερες περιόδους μερικών εβδομάδων η καθεμιά αφιερωμένες στην ολοκληρωμένη διδασκαλία και μάθηση.

Στα περισσότερα σχολεία υποχρεωτικής εκπαίδευσης σε άλλα μέρη της Φινλανδίας, οι μαθητές θα έχουν πιθανότατα ένα «πρότζεκτ» όταν μελετούν μερικά από τα παραδοσιακά μαθήματα με έναν ολιστικό τρόπο. Κάποιος διευθυντής εκπαίδευσης σε μια μεσαία πόλη της Φινλανδίας προέβλεψε ότι «το τελικό αποτέλεσμα αυτής της μεταρρύθμισης θα είναι 320 παραλλαγές του NCF-2016 και 90% αυτών θα μοιάζουν πολύ με τη σημερινή κατάσταση».

Μπορεί να αναρωτιέστε γιατί οι εκπαιδευτικές αρχές της Φινλανδίας τώρα επιμένουν όλα τα σχολεία να διαθέτουν χρόνο στην ενσωμάτωση των μαθημάτων και στην διδασκαλία στηριγμένη στο «φαινόμενο», όταν οι μαθητές δείχνουν να έχουν χειρότερες επιδόσεις στα πιο πρόσφατα διεθνή τεστ (σμ. Η Φινλανδία έχασε μερικές θέσεις το ΠΙΖΑ). Η απάντηση είναι ότι οι εκπαιδευτικοί σκέφτονται, πολύ σωστά, ότι τα σχολεία πρέπει να διδάσκουν περισσότερο αυτά που οι νέοι χρειάζονται για τη ζωή τους και λιγότερο να προσπαθούν να φέρουν τα διεθνή τους σκορ στην αρχική ψηλή τους θέση.

Αυτό που χρειάζεται η νεολαία στη Φινλανδία περισσότερο από πρώτα είναι πιο ολοκληρωμένες γνώσεις και δεξιότητες για αυθεντικές καταστάσεις που συνδέονται με την εργασία, ισχυρίζονται κάποιοι. Μια ενοποιημένη-ολοκληρωμένη προσέγγιση, στηριγμένη πάνω σε μαθήματα από ορισμένα σχολεία με μεγαλύτερη πείρα στην προσέγγιση αυτή, εμπλουτίζει τη συνεργασία των εκπαιδευτικών στα σχολεία και κάνει τη μάθηση πιο ενδιαφέρουσα για το μαθητή.

Οι μαθητές συμμετέχουν στο σχεδιασμό του μαθήματος

Αυτό που οι περισσότερες ιστορίες σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση στη Φινλανδία απέτυχαν να καλύψουν είναι οι πιο ξεχωριστές πλευρές των μεταρρυθμίσεων. Το NCF 2016 αναφέρει ότι οι μαθητές πρέπει να συμμετέχουν στο σχεδιασμό του μαθήματος που στηρίζεται στο «φαινόμενο» για όλη την περίοδο, και ότι πρέπει να έχουν γνώμη στην αξιολόγηση του τι έμαθαν από αυτό.

Ορισμένοι εκπαιδευτικοί στη Φινλανδία θεωρούν ότι αυτή η μεταρρύθμιση είναι μια απειλή και ένας λανθασμένος τρόπος βελτίωσης της διδασκαλίας και της μάθησης στα σχολεία.

Άλλοι εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι καταργώντας τον κατακερματισμό των παραδοσιακών μαθημάτων και την απομονωμένη διδασκαλία δίνεται μια ευκαιρία για μια πιο βαθιά αλλαγή στα σχολεία.

Ενώ ορισμένα σχολεία θα δράξουν την ευκαιρία να ξανασχεδιάσουν τη διδασκαλία και τη μάθηση με μη παραδοσιακές φόρμες χρησιμοποιώντας το NCF 2016 ως οδηγό, άλλα σχολεία θα επιλέξουν πιο μετριοπαθείς τρόπους. Σε κάθε περίπτωση, η διδασκαλία των κλασικών μαθημάτων θα συνεχιστεί έτσι ή αλλιώς στα περισσότερα σχολεία της Φινλανδίας.

Μετάφραση: Δημήτρης Καλαϊτζίδης