Φινλανδικά σχολεία: τα μαθήματα πετάγονται στα σκουπίδια και αντικαθίστανται από «θέματα» καθώς η χώρα μεταρρυθμίζει το εκπαιδευτικό της σύστημα
Φινλανδικά σχολεία: τα μαθήματα πετάγονται στα σκουπίδια και αντικαθίστανται από «θέματα» καθώς η χώρα μεταρρυθμίζει το εκπαιδευτικό της σύστημα
Finland schools: Subjects scrapped and replaced with ‘topics’ as country reforms its education system
Για χρόνια η Φινλανδία αποτελούσε το παράδειγμα ενός πετυχημένου εκπαιδευτικού συστήματος, που είναι σκαρφαλωμένο στην κορυφή του διεθνούς πίνακα πρωταθλητών στην ανάγνωση και στην αριθμητική. Μόνο χώρες της άπω ανατολής, όπως η Σιγκαπούρη και η Κίνα ξεπερνούν αυτή την χώρα του βορρά στο (πασίγνωστο πλέον) PISA. Πολιτικοί και ειδικοί της εκπαίδευσης απ’ όλο τον κόσμο-και από το Ηνωμένο Βασίλειο-έχουν οργανώσει προσκυνήματα στο Ελσίνκι, με την ελπίδα να εξακριβώσουν και να αντιγράψουν το μυστικό της επιτυχίας.
Αυτό καθιστά ακόμη πιο αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Φινλανδία είναι έτοιμη να ξεκινήσει ένα από τα πιο ριζοσπαστικά προγράμματα εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που έχει αναλάβει ποτέ εθνικό κράτος, δηλαδή την αντικατάσταση της παραδοσιακής “διδασκαλίας κατά μάθημα” με την “διδασκαλία κατά θέμα”.
“Αυτή πρόκειται αποτελέσει μια μεγάλη αλλαγή στον τομέα της εκπαίδευσης στη Φινλανδία, που μόλις αρχίζουμε», δήλωσε η Liisa Pohjolainen, η οποία είναι υπεύθυνη για την εκπαίδευση των νέων και των ενηλίκων στο Ελσίνκι – την πρωτεύουσα που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του προγράμματος μεταρρυθμίσεων.
Ο PasiSilander, ο διευθυντής ανάπτυξης της πόλης εξηγεί: «Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα είναι ένα είδος εκπαίδευσης που θα προετοιμάζει τους νέους για τον κόσμο της εργασίας». «Οι νέοι χρησιμοποιούν πολύ εξελιγμένους υπολογιστές. Στο παρελθόν οι τράπεζες απασχολούσαν πολλούς υπαλλήλους που έκαναν αθροίσεις αριθμών, αλλά τώρα όλα αυτά έχουν αλλάξει». «Έτσι, εμείς πρέπει να κάνουμε τις αλλαγές στην εκπαίδευση, εκείνες που είναι απαραίτητες για τη βιομηχανία και για τη σύγχρονη κοινωνία».
Τα μαθήματα που αφορούν συγκεκριμένα διδακτικά αντικείμενα, πχ. μια ώρα ιστορία το πρωί, μια ώρα γεωγραφία το απόγευμα, έχουν ήδη σταδιακά καταργηθεί στα λύκεια της πόλης. Έχουν αντικατασταθεί από αυτό που οι Φιλανδοί ονομάζουν «διδασκαλία φαινομένων» ή διδασκαλία κατά θέμα. Για παράδειγμα, ένας έφηβος που φοιτά σε ένα επαγγελματικό λύκειο θα μπορούσε να πάρει το θέμα «υπηρεσίες καφετέριας», κάτι που θα περιλάμβανε μαθήματα ή στοιχεία μαθηματικών, γλώσσας (για να σερβίρει ξένους πελάτες), ικανότητες γραφής και δεξιότητες επικοινωνίας.
Μαθητές γενικών λυκείων θα μπορούσαν να διδαχτούν δια-θεματικά θέματα, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, που θα συνέθεταν στοιχεία οικονομικών, ιστορίας (των χωρών που συμμετέχουν), γλωσσών και γεωγραφίας.
Υπάρχουν και άλλες αλλαγές, και όχι μόνο στην παραδοσιακή διάταξη των θρανίων σε σειρές όπου οι μαθητές κάθονται παθητικά μπροστά στο δάσκαλό τους, ακούγοντας το μάθημα ή περιμένοντας να ερωτηθούν. Αντί γι αυτό, θα υπάρχει μια πιο συνεργατική προσέγγιση, με τους μαθητές να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες, να λύνουν προβλήματα καθώς θα βελτιώνουν τις επικοινωνιακές τους ικανότητες.
Η MarjoKyllonen, η διευθύντρια εκπαίδευσης του Ελσίνκι η οποία θα παρουσιάσει το σχέδιό της για αλλαγή στο συμβούλιο προς το τέλος του μήνα (Μαρτίου 2015) δήλωσε: «Δεν είναι μόνο το Ελσίνκι, αλλά όλη η Φινλανδία που θα αγκαλιάσει την αλλαγή».
«Πραγματικά, πρέπει να ξανασκεφτούμε και να ξανασχεδιάσουμε το σύστημά μας, ώστε αυτό να προετοιμάζει τα παιδιά για το μέλλον, με τις δεξιότητες που απαιτούνται για το σήμερα και το αύριο»
Οι μαθητές στο Δημοτικό Σχολείο Siltamakiπαρουσιάζουν ένα τραγούδι ραπ ως μέρος του διαθεματικού τους μαθήματος (JussiHelttunen) «Υπάρχουν σχολεία που διδάσκουν με τον παλιομοδίτικο τρόπο που ήταν καλός στις αρχές του 20ου αιώνα, αλλά οι ανάγκες δεν είναι ίδιες και χρειαζόμαστε κάτι που να ταιριάζει στον 21ο αιώνα».
Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αντανακλούν τις φωνές που ολοένα δυναμώνουν στο Η.Β., όχι μόνο από τη Συνομοσπονδία Βρετανών Βιομηχάνων και από τον Σκιώδη Γραμματέα Εκπαίδευσης των Εργατικών, Tristram Hunt , για μια εκπαίδευση που θα προωθεί το χαρακτήρα, την αντοχή και τις επικοινωνιακές δεξιότητες, και όχι εκείνην που απλώς ωθεί τα παιδιά μέσα από τη «βιομηχανία των εξετάσεων». Όμως για την ώρα κανείς δεν έχει όρεξη στο Η.Β. να πάει τόσο μακριά ώστε να χαντακώσει τα παραδοσιακά μαθήματα.
Ακόμη και στη Φινλανδία, οι μεταρρυθμίσεις συναντούν αντιρρήσεις μεταξύ των εκπαιδευτικών και των διευθυντών, πολλοί από τους οποίους ξόδεψαν τη ζωή τους εστιάζοντας σε ένα συγκεκριμένο διδακτικό αντικείμενο-μάθημα και ξαφνικά τους λένε να αλλάξουν την προσέγγισή τους.
Η κα Kyllonenυποστηρίζει την προσέγγιση της «συνδιδασκαλίας» στο σχεδιασμό του μαθήματος, με συνεισφορά από περισσότερες της μιας ειδικότητες. Οι εκπαιδευτικοί που αγκαλιάζουν το νέο σύστημα μπορεί να πάρουν και μια μικρή αύξηση μισθού.
Περίπου 70% των καθηγητών των λυκείων της πόλης επιμορφώνονται για την αξιοποίηση της νέας προσέγγισης σύμφωνα με τον κο Silander.
«Έχουμε πραγματικά αλλάξει τον τρόπο σκέψης» δήλωσε. «Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις τους καθηγητές να κάνουν το πρώτο βήμα, αλλά εκείνοι που το έκαναν λένε ότι δεν μπορούν να επιστρέψουν».
Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι και οι μαθητές κερδίζουν. Στα δύο χρόνια από τότε που ξεκίνησαν οι νέες διδακτικές μέθοδοι, οι επιδόσεις των μαθητών έχουν βελτιωθεί.
Τα σχολεία της Φινλανδίας είναι υποχρεωμένα να εισαγάγουν μια φορά το χρόνο, μια περίοδο κατά την οποία η διδασκαλία θα στηρίζεται πάνω σε «φαινόμενα». Αυτά τα προγράμματα projects, μπορεί να διαρκέσουν αρκετές βδομάδες. Στο Ελσίνκι προωθούν τις αλλαγές με μεγαλύτερη ταχύτητα, ενθαρρύνοντας τα σχολεία να διαθέτουν δύο τέτοιες περιόδους στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Το πλάνο της κας Kyllonen που αναμένεται να δημοσιευτεί προς το τέλος του μήνα (Μαρτίου 2015) προβλέπει ότι οι αλλαγές θα ολοκληρωθούν σε όλα τα σχολεία της χώρας μέχρι το 2020.
Στο μεταξύ, ο τομέας της προσχολικής αγωγής επίσης αγκαλιάζει την αλλαγή μέσα από ένα καινοτόμο πρόγραμμα, το «Παιχνιδιάρικο Κέντρο Μάθησης» (Π.Κ.Μ.), το οποίο συζητά με τη βιομηχανία ψηφιακών παιχνιδιών για το πώς θα μπορούσε η βιομηχανία αυτή να βοηθήσει ώστε να δημιουργηθούν πιο «παιχνιδιάρικες» μαθησιακές προσεγγίσεις για τα μικρότερα παιδιά. «Θα θέλαμε να κάνουμε την Φινλανδία πρωτοπόρο σε ότι αφορά τις παιγνιώδεις λύσεις στη μάθηση των μικρών παιδιών» δήλωσε ο OlaviMentanen, διευθυντής του Π.Κ.Μ.
Τα μάτια του κόσμου της εκπαίδευση θα είναι πάνω στη Φινλανδία, καθώς ξεκινά την αλλαγή: θα είναι ικανή να διατηρήσει ή να βελτιώσει την θέση της στην κατάταξη PISA που δημοσιεύει ο ΟΟΣΑ; Αν το κατορθώσει, πώς θα αντιδράσει ο υπόλοιπος εκπαιδευτικός κόσμος;
Μελέτη περίπτωσης: η Φινλανδική προσέγγιση
Είναι μάθημα αγγλικών, αλλά υπάρχει ένας χάρτης της ηπειρωτικής Ευρώπης στον ασπροπίνακα. Τα παιδιά πρέπει να συνδυάσουν τις καιρικές συνθήκες με τις διαφορετικές χώρες που φαίνονται στο χάρτη. Για παράδειγμα, σήμερα έχει λιακάδα στη Φινλανδία ενώ έχει ομίχλη στη Δανία. Αυτό σημαίνει ότι οι μαθητές συνδυάζουν τη μάθηση της Αγγλικής με τη γεωγραφία. Καλωσορίσατε στο Δημοτικό Σχολείο Siltamaki στο Ελσίνκι, ένα σχολείο με 240 μαθητές (7-12 ετών), που έχει υιοθετήσει το νέο Φινλανδικό διδακτικό μοντέλο. Η διευθύντρια, Anne-MariJaatinen, εξηγεί τη φιλοσοφία του σχολείου: «Θέλουμε να μαθαίνουν τα παιδιά σε ένα ασφαλές, χαρούμενο, ήρεμο και εμπνευσμένο περιβάλλον».
Μετάφραση: Δημήτρης Καλαϊτζίδης
