Η Φινλανδία απορρίπτει κάθε τι που έκανε τα σχολεία της τα καλύτερα στον κόσμο

Η Φινλανδία απορρίπτει κάθε τι που έκανε τα σχολεία της τα καλύτερα στον κόσμο

Dennis Hayes, The Conversation 

–   Dennis Hayes is Professor of Education at University of Derby.

Μετάφραση: Δημήτρης Καλαϊτζίδης

Finland is throwing away everything that made its schools the best in the world

http://nsnbc.me/2015/03/31/finland-is-throwing-away-everything-that-made-its-schools-the-best-in-the-world/

DennisHayes: Είναι εύκολο να σατιρίζει κανείς τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στη Φινλανδία, οι οποίες στοχεύουν στην απόρριψη της διδασκαλίας των παραδοσιακών μαθημάτων προς όφελος πιο ευρέων θεμάτων. Με τη νέα πρωτοβουλία θα μπορούσαν να αντικατασταθούν η ιστορία, η γεωγραφία και οι γλώσσες από περιόδους διεπιστημονικών projects πάνω σε θέματα όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, στηριγμένων στα «Φαινόμενα». Αντί να κάθονται σε σειρές θρανίων μαθαίνοντας γεγονότα για τον κόσμο, οι μαθητές μπορούν να περιφέρονται στους διαδρόμους ή στο διαδίκτυο και να συγκεντρώνουν πληροφορίες σε ένα πνεύμα «ευχάριστης μάθησης».

Η πρώτη μου αντίδραση ήταν, «γελοίο», αλλά αυτό που συμβαίνει έχει σοβαρές και λυπηρές συνέπειες. Τελικά θα σπαταλήσει όχι μόνο τον χρόνο των παιδιών αλλά και την εκπαίδευσή τους την ίδια. Οι λόγοι που προβλήθηκαν στη Φινλανδία για την μεταρρύθμιση αυτή είναι οικείοι: αυτή η δέσμη πρωτοβουλιών είναι απαραίτητη για να απαντήσουμε στις προκλήσεις του κόσμου της εργασίας στη «σύγχρονη κοινωνία». Τούτο σημαίνει ότι η εκπαίδευση δεν έχει πια αυταξία, αλλά μόνο εργαλειακή αξία για την οικονομία. Αυτό συνήθως υποστηρίζεται από απόψεις σχετικά με το πώς να κάνουμε την εκπαίδευση λιγότερο βαρετή και περισσότερο σχετική μέσω νέων «παιδαγωγικών πρακτικών». Το πρότυπο είναι το ίδιο σε όλο τον κόσμο και εμείς βλέπουμε μια αλλαγή από το ενδιαφέρον για το περιεχόμενο (στμ.γνώσεις) σε ένα ενδιαφέρον για την πρακτική (στμ. διαδικασίες). Εδώ υπάρχει ένα μάθημα για κάθε δάσκαλο και κάθε γονιό: Ακόμη και σε μια χώρα που συχνά επαινείται για την εκπαιδευτική της επιτυχία, αν δεν κατανοείς γιατί το εκπαιδευτικό σου σύστημα ήταν εξαίρετο, μπορείς μέχρι και να το πετάξεις στα σκουπίδια.

Γνώσεις και δεξιότητες

Η ιδέα του να είναι κανείς «μοντέρνος» και να προωθεί projects, πολύ-επιστημονικές δραστηριότητες και δεξιότητες επικοινωνίας αντί για τα παραδοσιακά μαθήματα, είναι η απόρριψη της εκπαίδευσης. Αλλά κάποιοι άνθρωποι, μεταξύ αυτών και μερικοί συνάδελφοί μου, πανηγυρίζουν αυτή τη στροφή, και κάποιος την επαίνεσε ως «σκέψη έξω από το κουτί». Προσκλήθηκα να γιορτάσω αυτή την αλλαγή παρακολουθώντας μια ζωντανή σύνδεση που θα έδινε έμφαση στην «Πρόσφατη απόφαση της Φινλανδίας, να πετάξει τα σιλό» [στμ. Σιλό (αποθήκες), εννοεί τα μαθητικά σακίδια γεμάτα από βιβλία].

Κάθε ρεζιλίκι ή πανηγύρι πρέπει να κατανοηθεί στο πλαίσιο της μείζονος εκπαιδευτικής συζήτηση του 21^ου αιώνα, μεταξύ της εκπαίδευσης ως προσανατολισμένης στα μαθήματα ή προς τις δεξιότητες. Η Φινλανδία κάνει μια σαφή επιλογή προς τις δεξιότητες. Παρά τη δημοσίευση ενός πρόσφατου άρθρου για «Τη Συζήτηση) (https://theconversation.com/finlands-school-reforms-wont-scrap-subjects-altogether-39328) στην οποία ο καθηγητής του Χάρβαρντ Πάσι Σάλμπεργκ υποστήριξε ότι δεν πρόκειται να πεταχτούν στα σκουπίδια όλα τα μαθήματα στη Φινλανδία, θα πρέπει να ανησυχήσουμε.

Το λάθος που κάνουν οι εκπαιδευτικοί και οι πολιτικοί για την εκπαίδευση στη Φινλανδία, στην Κίνα ή σε όποια χώρα έρχεται πρώτη στο PISA, είναι ότι θεωρούν πως η αιτία πρέπει να αναζητηθεί τις παραξενιές του εκπαιδευτικού συστήματος. Στη Φινλανδία η ποιότητα της διδασκαλίας (https://theconversation.com/they-believe-in-teachers-and-in-education-for-all-why-finlands-kids-often-top-league-tables-32223) , το σύστημα εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών, η απουσία εξετάσεων, η επιμόρφωση, η επαγγελματική ελευθερία και το κύρος των εκπαιδευτικών (http://www.cimt.plymouth.ac.uk/journal/malaty.pdf), έχουν αναγνωριστεί ως μερικοί από τους πολλούς και ποικίλους λόγους για τους οποίους το εκπαιδευτικό σύστημα είναι εξαίρετο.

Οι υψηλές προσδοκίες μετράνε

Και οι αντίπαλοι (στμ. «δυσφημιστές» στο κείμενο) των αλλαγών στη Φινλανδία και εκείνοι που τις αγκαλιάζουν μπορεί να σκέφτονται ότι η επιτυχία οφείλεται στον τεχνικό σχεδιασμό και στη διδασκαλία του εκπαιδευτικού συστήματος. Αλλά δεν είναι οι δραστηριότητες που γίνονται στην τάξη που καθορίζουν τα εξαιρετικά αποτελέσματα. Θα υποστήριξα ότι τελικά οφείλονται σε κοινωνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες.

Η γνώμη μου είναι ότι ο αποφασιστικός παράγοντας στο πετυχημένο εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας είναι οι υψηλές προσδοκίες των παιδιών, όπως έχουν εκφραστεί από πολιτικούς, δασκάλους, γονείς και κοινωνίες. Αυτό είναι γνωστό ήδη από την απόφαση του 1960 να εστιάσουν στην εκπαίδευση για την οικονομική επιτυχία, κάτι που επίσης υπέστη κριτική ως Σταλινικό, διότι ήταν επικεντρωμένο στον δάσκαλο και στο βιβλίο.

Παρά την κριτική, εκείνο που ξεχώριζε για τη Φινλανδία στο τελευταίο τέταρτο του προηγούμενου αιώνα ήταν οι ψηλές εκπαιδευτικές προσδοκίες και το 75% των Φιλανδών (http://www.theage.com.au/national/education/the-simple-reasons-behind-finlands-educational-success-20150208-136887.html) αναγνωρίζουν την ιστορική σημασία της στροφής προς την ολοκληρωμένη εκπαίδευση (στμ.comprehensiveeducation). Ωστόσο, υπήρχε ανησυχία στα μέσα της δεκαετίας του 90 ότι αυτές οι ψηλές εκπαιδευτικές προσδοκίες ήταν τόσο απαιτητικές που κατέστρεφαν την αυτοπεποίθηση των μαθητών (http://www.literacy.org/sites/literacy.org/files/publications/linnakyla_lit_in_Finland_96.pdf) .

Αυτές οι πολιτιστικές προσδοκίες καθόρισαν την δομή του εκπαιδευτικού συστήματος και η διδασκαλία κατά μάθημα ήταν η μορφή που πήραν οι εκπαιδευτικές προσδοκίες στα σχολεία της Φινλανδίας. Η απομάκρυνση από τη διδασκαλία των μαθημάτων προς την κατεύθυνση των «θεμάτων» κάτι που είναι μέρος του νέου Εθνικού Πλαισίου του Αναλυτικού Προγράμματος (http://www.oph.fi/english/curricula_and_qualifications/basic_education) της Φινλανδίας, είναι λοιπόν, ένα σημάδι ότι αυτές οι υψηλές εκπαιδευτικές προσδοκίες διαγράφονται από την Φινλανδική κουλτούρα.

Είναι προκλητικό να πει κανείς ότι οι μέθοδοι δεν μετρούν αν οι γενικές προσδοκίες είναι ψηλές, αλλά αν δεν υπάρχουν προσδοκίες ότι οι μαθητές θα αποφοιτήσουν με καθορισμένες γνώσεις, τότε θα έχουν μικρές πιθανότητες να ασχοληθούν με τη μάθηση, ανεξάρτητα από τον τρόπο διδασκαλίας.

Έτοιμος για εργασία, όχι στηριγμένος στη γνώση

Οι μεταρρυθμίσεις είναι μια προσπάθεια να προσφερθεί κάτι που απλώς προετοιμάζει τους μαθητές για την εργασία. Όσοι νομίζουν ότι η διδασκαλία με τα «Φαινόμενα» (στμ. Θέματα) δεν θα διώξει τη γνώση, αλλά απλώς θα αναδομήσει τον τρόπο που αυτή διδάσκεται (στμ. παρέχεται) για κάποιες περιόδους του χρόνου, κλείνουν τα μάτια στη θεμελιώδη στροφή που γίνεται. Αν επιταχυνθεί, όπως θα γίνει αν δεν υπάρξει αντίδραση, θα κάνει την εκπαίδευση στην Φινλανδία, όπως κι αν λέγεται «επαγγελματική» ή «ακαδημαϊκή», απλώς κατάρτιση για ένα επάγγελμα.

Η Φινλανδία μπορεί να κοπεί για την πτώση της στο ΠΙΖΑ, αλλά το να θέλει να ανέβει θέσεις πάλι στον πίνακα των πρωταθλητών δεν είναι σημάδι υψηλών προσδοκιών αλλά πανικού. Η νέα στροφή στην εκπαιδευτική πολιτική, δεν εστιάζει στην εκπαίδευση ως έναν σημαντικό τρόπο να μετασχηματιστεί η κοινωνία, αλλά θέλει να μετασχηματίσει την εκπαίδευση για να ανταποκριθεί στα στις αντιληπτές (στμ. ή υποτιθέμενες) οικονομικές απαιτήσεις και, ίσως, ακόμη πιο στενά, να διορθώσει τη θέση της Φινλανδίας στον πίνακα των πρωταθλητών. Αυτό μπορεί να εμφανιστεί ως ένα είδος υψηλών προσδοκιών, αλλά αυτές δεν είναι υψηλές εκπαιδευτικές προσδοκίες.

Αν οι Φιλανδοί δάσκαλοι είναι το ίδιο εκπαιδευμένοι όσο και ανεξάρτητοι όσο μας λένε ότι είναι, το πρώτο βήμα για την υπεράσπιση των υψηλών εκπαιδευτικών προσδοκιών θα ήταν να αντισταθούν στο νέο αναλυτικό πρόγραμμα και να αγωνιστούν να κρατήσουν τη γνώση μέσα και να κλωτσήσουν την παρέμβαση με το «φαινόμενο» έξω από το σχολείο.